Ιατρική Ευθύνη - Δεοντολογία

Η ευθύνη του ιατρού έχει τρία σκέλη:

Η ποινική ευθύνη αφορά τη διάπραξη ποινικού αδικήματος (συνήθως, σωματικής βλάβης), εξαιτίας ιατρικού σφάλματος.

Η αστική ευθύνη αφορά την αποζημίωση που οφείλεται στον ασθενή, λόγω της βλάβης που υπέστη από ιατρικό σφάλμα. Η αποζημίωση αυτή καλύπτει τα έξοδα που έκανε ο τελευταίος, τα διαφυγόντα κέρδη του (π.χ. απουσία από την εργασία του) και την ηθική του βλάβη (σε περίπτωση θανάτου, αυτή μετατρέπεται σε ψυχική οδύνη που αξιώνεται από τους οικείους του θανόντος).

Η πειθαρχική ευθύνη αφορά την παραβίαση κανόνων δεοντολογίας του ιατρικού λειτουργήματος και διερευνάται από τον ιατρικό σύλλογο στον οποίο ανήκει ο ιατρός.

Τα τρία σκέλη της ιατρικής ευθύνης έχουν αυτοτέλεια. Η διερεύνηση αστικής ευθύνης δεν προϋποθέτει τη διερεύνηση της ποινικής ή της πειθαρχικής. Η πειθαρχική απαλλαγή ιατρού, επίσης, δεν δεσμεύει τον έλεγχο της ποινικής ή της αστικής του ευθύνης. Πάντως, η διαπίστωση της ποινικής ευθύνης και η τελεσίδικη καταδίκη ιατρού δεσμεύει το δικαστήριο που θα κρίνει την αστική ευθύνη.

Οι ιατροί που ανήκουν στο ΕΣΥ υπέχουν, επί πλέον, και την ευθύνη των δημοσίων υπαλλήλων, που ελέγχεται από τη διοίκηση. Από την άλλη πλευρά, η αστική ευθύνη καταλογίζεται, κατ’ αρχήν, στη μονάδα του ΕΣΥ και όχι στον ίδιο τον υπαίτιο ιατρό (με εξαίρεση τους πανεπιστημιακούς ιατρούς, λόγω της αυξημένης εμπιστοσύνης του ασθενούς προς αυτούς)

Βασικό κριτήριο για τη διαπίστωση οποιασδήποτε μορφής ιατρικής ευθύνης αποτελούν οι κανόνες της Ιατρικής Δεοντολογίας. Διεθνώς, οι κανόνες αυτοί περιλαμβάνονται σε μη νομικές διακηρύξεις, με κυρίως ηθική σημασία για τους ιατρούς (γενικά ή και κατά ειδικότητα). Πρώτο κείμενο Ιατρικής Δεοντολογίας στη δυτική ιατρική παράδοση, είναι ο Όρκος του Ιπποκράτη. Ύστερα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο –και την εμπειρία των πειραμάτων σε ανθρώπους από επίορκους ιατρούς στα ναζιστικά στρατόπεδα- οι διακηρύξεις αυτές απέκτησαν μεγάλη σημασία, πολλαπλασιάστηκαν και εμπλουτίσθηκαν. Κυρίως όμως, οι κανόνες τους ενσωματώθηκαν σε νομοθετικά κείμενα, αποκτώντας έτσι δεσμευτική ισχύ για όλους. Τέτοια περίπτωση είναι τόσο η Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Βιοιατρική (Σύμβαση του Οβιέδο), που ισχύει και στη χώρα μας (ν. 2619/1998), όσο και ο εθνικός μας Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας (ν. 3418/2005).

Νομοθεσία: άρθ. 302, 304 Α, 314, 315 Π.Κ., άρθ. 914, 926-933, 937 Α.Κ., άρθ. 7, 7 α ν. 2251/1994, άρθ. 2, 3, 4, 8, 9, 36 ν. 3418/2005

Αποφάσεις δικαστηρίων: ΑΠ 1270/1989, ΣτΕ 2320/2003, 2179/2007, 1471/2008, ΕφΑθ 4964/2008